Składki ZUS od zagranicznych umów o współpracy.

Czy działając jako freelancer (osoba pracująca bez etatu), realizująca w szczególności określone zadania w Polsce, w związku z umową o współpracy na rzecz firm zagranicznych – jesteś zobowiązany do płacenia składek ZUS? Najczęściej freelancer to osoba z branży: dziennikarstwo, fotografia, copywriting i doradztwo. Jednocześnie poruszony temat dotyczy także osób działających w strukturach MLM.

Na wstępie należy przyjąć, że właściwa kwalifikacja podpisanej umowy zależy od jej rodzaju. Aby ją odpowiednio zakwalifikować należy zadać sobie pytanie: jaką umowę podpisałby freelancer realizując te same zadania dla firmy z Polski? W większości podpisana umowa o współpracy odpowiada umowie zleceniu lub umowie o dzieło. W przypadku, gdy umowę zakwalifikujemy jako zlecenie to pracodawcy zagraniczni z państw członkowskich Unii, nieposiadający w Polsce siedziby ani przedstawicielstwa, z tytułu zatrudniania tu pracowników zobowiązani są do wypełniania obowiązków płatnika składek w zakresie ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia zdrowotnego i Funduszu Pracy. Pracodawca zagraniczny niemający w Polsce siedziby ani przedstawicielstwa, będąc płatnikiem składek z tytułu zatrudnienia osób świadczących pracę w Polsce, musi uzyskać identyfikator NIP.

Ponadto zgodnie z obowiązującymi przepisami unijnymi, pracodawca zagraniczny niemający w Polsce siedziby ani przedstawicielstwa może zawrzeć z zatrudnionym pracownikiem oraz osobą świadczącą pracę na innej podstawie niż stosunek pracy umowę, na podstawie której pracownik ten przejmie obowiązki pracodawcy w zakresie ubezpieczeń społecznych, tj. obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń, rozliczania oraz opłacania składek na własne ubezpieczenia, w zastępstwie pracodawcy zagranicznego. Sytuacja tutaj wydaje się jednoznaczna – składki na ZUS należy odprowadzać.

Natomiast w przypadku, gdy freelancer ma podpisaną umowę o współpracy (zlecenie) z firmą spoza Unii Europejskiej, każdorazowo należy rozpatrywać taką umowę indywidualnie. I tak, w przypadku gdy umowa podpisana jest z firmą ze Stanów Zjednoczonych generalna zasada zawarta w umowie z 2 kwietnia 2008 r. o zabezpieczeniu społecznym między Rzeczypospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki (Dz. U. z 2009 r. Nr 46, poz. 374) z mocą obowiązującą od 1 marca 2009 r. w art. 6 ust. stanowi, że osoby podlegają ustawodawstwu dotyczącemu zabezpieczenia społecznego tej Umawiającej się Strony, na której terytorium pracują. Przepis art. 6 ust. 1 dotyczy zarówno pracowników, jak i osób prowadzących działalność na własny rachunek. Pracodawca zagraniczny, będący płatnikiem składek do polskiego systemu ubezpieczeń społecznych, powinien także uzyskać identyfikator NIP (Numer Identyfikacji Podatkowej). W związku z tym, taki kontrahent powinien odprowadzać składki na ZUS.
Jednocześnie należy podkreślić, że przejęcie obowiązków płatnika składek przez pracownika, ma zastosowanie, gdy umowy zawarta została z pracodawcą zagranicznym z państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

W przypadku zawartych umów o współpracy zakwalifikowanych jako umowy o dzieło należy uznać, iż obecnie umowa o dzieło nie stanowi tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń. Jednakże plany legislacyjne na 2015 rok przewidują, że również umowy o dzieło będą oskładkowane ubezpieczeniami ZUS. Inną kwestią jest to, że otrzymywane zarobki z zagranicznych zleceń należy właściwie opodatkować w Polsce.

Czy więc zasadne jest zakładanie działalności gospodarczej przez freelancerów otrzymujących wynagrodzenie z zagranicy?

Można przyjąć, że w momencie, gdy freelancer zakwalifikuje swoje zarobki, zgodnie z właściwymi kryteriami ustawy np. do działalności osobistej, innych źródeł to nie jest on zobowiązany do zakładania działalności gospodarczej. Kwestią odrębną pozostaje odprowadzanie składek ZUS.
Prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej przez freelancerów może być dobrym rozwiązaniem ze względu na korzystne rozliczenia podatkowe (np. związane z kosztami w firmie), jak i ze względu na zgodność z obowiązującym prawem (np. odprowadzanie składek ZUS). W związku z tym, przy relatywnie odpowiednich dochodach uzyskiwanych z tytułu podpisanej umowy, pomimo „wysokich”* składek na ZUS można przyjąć, że prowadzenie działalności gospodarczej przez osoby z tzw. wolnych zawodów jest korzystne.
Każdy freelancer powinien ponadto zadać sobie pytanie: Kogo „odwiedzi” kontrola? Firmę z zagranicy? Czy też polskiego freelancera? Czy nasz Zleceniodawca jest aby rzetelny i właściwe wypełnia swoje obowiązki jako płatnik? W końcu „łatwiej” kontrolować małego, niż dużego.

Uwaga:
O tym czy strony mowy łączy umowa zlecenie, czy dzieło nie decyduje nazwa przyjęta przez podmioty podpisujące umowę tylko treść będąca oświadczeniem woli umawiających się stron. Organ ZUS uprawniony jest do kontroli nie tylko faktu zawarcia umowy, ale także jej treści m.in. w celu zbadania czy nie doszło do uniknięcia opłacania obowiązkowych składek. W skrócie przypomnijmy: umowa o dzieło to umowa rezultatu, a umowa zlecenie jest umową starannego działania. (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2012 r. sygn. akt II UK 187/11).

Pamiętaj:
Osoby rozpoczynające działalność gospodarczą przez pierwsze 24 miesiące prowadzenia firmy mogą odprowadzać niższe składki na ubezpieczenia społeczne.

Zapraszamy do współpracy. Dobierzemy dla Ciebie korzystne rozwiązanie.

W materiale wykorzystano informacje zamieszczone na stronach ZUS oraz odpowiedzi ZUS na postawione pytania.